Zastosowanie kwasu hialuronowego w kosmetologii.

Kwas hialuronowy - czym jest? Rola kwasu hialuronowego.

Po raz pierwszy kwas hialuronowy został wyizolowany z bydlęcej soczewki oka w 1934 r przez Karla Meyera i Johna Palmera z Uniwersytetu Columbia. Kwas hialuronowy (HA) jest biopolimerem o liniowym i nierozgałęzionym układzie. HA należy do glikozaminoglikanów (GAG), które są polisacharydami (wielocukrami). W fizjologicznych warunkach najczęściej występuje w postaci soli - hialuronianu sodu (bardzo rzadko lub prawie nigdy nie występuje w formie kwasu). Kwas hialuronowy występuje we wszystkich tkankach i płynach ustrojowych kręgowców, a także w otoczkach ścian komórkowych wielu bakterii - jest on niespecyficzny zarówno gatunkowo jak i tkankowo (identyczny skład HA zarówno w komórkach np. człowieka jak i otoczkach bakterii). O tym czym jest kwas hialuronowy więcej dowiecie się z postu Kwas hialuronowy - czym jest?

W organizmie człowieka kwas hialuronowy występuje w macierzy zewnątrzkomórkowej (ECM), na powierzchni komórek i wewnątrz nich. W warunkach fizjologicznych każdego dnia dochodzi do degradacji około 1/3 zawartości całego kwasu hialuronowego w organizmie. Więcej informacji o roli HA w organizmie znajdziecie w poście kwas hialuronowy - rola kwasu hialuronowego w organizmie.

Kwas hialuronowy w kosmetyce i kosmetologii

Kwas hialuronowy jest jednym z najbardziej popularnych i najczęściej stosowanych składników w kosmetyce. To dzięki niemu mamy liczne zabiegi odmładzające oraz wiele naprawdę dobrych kosmetyków nawilżających.

Kwas ten może być aplikowany różnymi metodami:
- drogą przezskórną: kosmetyki, wypełniacze;
- doustnie- w suplementach diety;

Efekty niedoboru kwasu hialuronowego  w skórze

Na skutek niedoboru kwasu hialuronowego w skórze obserwujemy następujące efekty:
- nieprawidłowe uwodnienie skóry (przesuszenie, łuszczenie);
- powstawanie zmarszczek;
- pogłębianie się fałdów;
- zaburzenia struktury skóry twarzy, szyi, dekoltu i piersi;
- zaburzenie homeostazy - złe i długotrwałe gojenie się ran oraz upośledzone procesy odpornościowe skóry;

Kosmetyki z kwasem hialuronowym

Ze względu na dużą masę cząsteczkową kwas ten ma ograniczoną zdolność do penetracji przez nieuszkodzoną warstwę naskórka. W celu ułatwienia przenikania HA do skóry wprowadza się go za pomocą liposomów (ułatwiają przenikanie w głąb naskórka, ale nawet w takiej postaci HA nie jest w stanie dotrzeć do skóry właściwej). Kwas hialuronowy zawarty w kosmetykach uczestniczy w tworzeniu barier biologicznych poprzez formowanie warstwy ochronnej, tzn. na powierzchni skóry powstaje okluzyjny film, który zabezpiecza naskórek przed przeznaskórkową utratą wody (TEWL). Ponadto produkty z HA chronią przed działaniem szkodliwych czynników zewnętrznych (klimatycznych, bakterii czy związków chemicznych). Wbrew krążącym opiniom preparaty z kwasem hialuronowym można bezpiecznie stosować także zimą (zawartym w nich czynnikiem nawilżającym jest polisacharyd a nie woda). Dodatkowo produkty takie łagodzą i minimalizują podrażnienia. Do produkcji kosmetyków stosuje się najczęściej roztwór HA w ilości 1-5 % (w przeliczeniu na czysty kwas to 0,01- 0,05%). HA jest składnikiem utrzymującym  w kosmetykach wilgoć (zabezpiecza przed ich wysychaniem).

Suplementy diety z kwasem hialuronowym

Do niedawna kwas hialuronowy podawany doustnie wykazywał niską biodostępność ze względu na swą dużą masę cząsteczkową (rozmiar), słabą rozpuszczalność w tłuszczach oraz szybką degradację w wątrobie. Aby HA mógł przeniknąć przez komórki nabłonka jelita cienkiego musi mieć niską masę cząsteczkową. Tak naprawdę przełomem w zastosowaniu HA w suplementach było opracowanie przez Japończyków formuły niskocząsteczkowego kwasu hialuronowego (proces taki polega na poddaniu cząsteczki HMWH przemianom enzymatycznym, w wyniku których powstaje polimer LMWH o niskiej masie cząsteczkowej). Ten niskocząsteczkowy kwas zawarty w suplemencie ma możliwość przenikania przez komórki nabłonka jelita cienkiego, skąd wraz z krwioobiegiem jest transportowany do macierzy pozakomórkowej w skórze właściwej, a także do narządów w których wystąpił deficyt tego kwasu. Taka doustna suplementacja wpływa pozytywnie zwłaszcza na poziom nawilżenia skóry, ale także na stawy i chrząstki.
Drugi typ suplementów dostępnych w sprzedaży działa w odmienny sposób. Są to suplementy pochodzenia roślinnego, które hamują hialuronidazę (enzym odpowiedzialny za degradację HA). Składnikiem takich suplementów jest np. wyciąg z jeżówki purpurowej.

Kwas hialuronowy jako wypełniacz w kosmetologii i medycynie estetycznej

Kwas hialuronowy stosowany w medycynie estetycznej pozyskiwany jest metodą biochemiczną w procesie biofermantacji bakterii Streptococcus equi (paciorkowiec zołzowy) - oczywiście po uzyskaniu kwas ten jest oczyszczany zgodnie z obowiązującymi na świecie normami. Im wyższy stopień oczyszczenia kwasu tym lepiej, ponieważ resztki bakterii (gł. ich ścian komórkowych) potrafią być silnymi alergenami. Jeśli kwas nie jest dokładnie oczyszczony (znajduje się w nim sporo elementów bakteryjnych) to po wstrzyknięciu dochodzi do pobudzenia mechanizmów obronnych organizmu, które nie tylko skracają czas utrzymania się HA w tkankach (przyspieszają jego rozpad) ale także mogą prowadzić do powikłań w postaci np. odczynów zapalnych.
Niezmodyfikowany kwas hialuronowy (egzogenny) ma krótki okres półtrwania (12 h w skórze) i szybko jest usuwany ze skóry właściwej, a następnie degradowany w wątrobie. Dlatego też kwas hialuronowy poddaje się pewnym modyfikacjom - usieciowieniu. Proces sieciowienia polega na łączeniu krzyżowym cząsteczek HA, w efekcie czego powstają większe i bardziej stabilne (odporne na działanie hialuronidaz) molekuły. Oczywiście należy pamiętać, że im mniejszy stopień modyfikacji tym większa biokompatybilność wypełniacza. W medycynie estetycznej wykorzystuje się pochodne kwasu tzw. "hialany".

Kwas hialuronowy - zalety HA jako wypełniacza

Główne zalety HA jako wypełniacza to:
- biokompatybilność, nieimmunogenność;
- bezpieczny i skuteczny w działaniu;
- łatwo się o podaje, a efekty są przewidywalne;
- jest wypełniaczem czasowym, w pełni biodegradowalnym;
- postać żelu;
- nierozpuszczalność w wodzie;
- szybki, widoczny zaraz po zabiegu rezultat działania;
- jeśli efekt nie jest zadowalający usuwanie jest dość proste - rozpuszcza się go hialuronidazą;

Wypełniacze (hialany) zanikają w następujący sposób - w miarę degradacji pojedynczych cząsteczek HA zmniejsza się stężenie żelu, natomiast objętość pozostaje taka sama (ponieważ pozostałe cząsteczki wiążą więcej cząsteczek wody). Objętość zostaje praktycznie taka sama aż do momentu kiedy ostatnia cząsteczka HA ulegnie degradacji (degradacja izowlewnicza- wzór).

Oczywiście są różne wypełniacze HA. Różnią się one pomiędzy sobą m.in stężeniem, metodą pozyskiwania HA czy co bardzo ważne stopniem usieciowienia (czyli ilości wiązań krzyżowych). Gwarancją bezpiecznego stosowania HA są certyfikaty ISO i FDA nadawane poszczególnym produktom.

Wypełniacze o dużej masie cząsteczkowej HA (niskiej lepkości) stosuje się do wypełniania powierzchownych zmarszczek, spłycaniu fałdów nosowo- wargowych czy powiększania ust (iniekcja w górne i środkowe warstwy skóry właściwej). Natomiast wypełniacze o małej masie cząsteczkowej (wysokiej lepkości) służą do korygowania (wypełniania) głębokich zmarszczek i fałdów oraz modelowania konturów twarzy (podbródka, policzków) - w tym przypadku iniekcja jest głębsza, na granicy skóry właściwej i tkanki podskórnej.

Kwas hialuronowy można wprowadzać za pomocą ostrych igieł (zazwyczaj do wypełniania pojedynczych zmarszczek, igły są ostre, krótkie i mają różną grubość) lub tępych kaniul (poprawa warunków wolumetrycznych). Można wyróżnić także różne metody (techniki) implantacji kwasu, są to m.in metoda "linijnego szycia", metoda seryjnych wkłuć, metoda wkłuć krzyżujących się, kanapkowa, czy też metoda wkłuć o układzie wachlarzowym.

Wskazania do zastosowania wypełniaczy HA

Wypełniacze oparte na kwasie hialuronowym radzą sobie świetnie w przypadku zmarszczek i fałdów podatnych na rozciąganie:
- zmarszczki statyczne;
- zmarszczki okolicy ust (np. zmarszczki palacza);
- zmarszczki śmiechowe "kurze łapki" oraz zmarszczki w "dolinie łez"
- zmarszczki gładzizny czołowej, poprzeczne czoła - tzw. "zmarszczki ze zmartwienia", zmarszczki poziome na czole;
- fałdy nosowo - wargowe i bruzda wargowo - bródkowa (tzw. zmarszczki marionetki);
- modelowanie kształtu i objętości ust;
- korekcja rysów twarzy (policzki, podbródek, okolice podoczodołowe, skronie) - wolumetria;

Nieskuteczne: w przypadku rozstępów, zmarszczek dynamicznych, głębokich blizn niepodatnych na rozciąganie.

Wady kwasu hialuronowego jako wypełniacza:
- stosunkowo krótki czas oddziaływania (6 -18 miesięcy, zazwyczaj około roku);
- jako że jest implantem (wypełniaczem) to nie działa na skórę rewitalizująco (jak kwas nieusieciowiony);

Przeciwwskazania do zastosowania wypełniaczy z kwasem hialuronowym

Oczywiście nie u każdej osoby jest możliwe zastosowanie wypełniaczy z kwasem hialuronowym. Przeciwwskazania można podzielić na dwie grupy
bezwzględne:
- wcześniejsze ostre reakcje na pochodne HA;
- ostre reakcje alergiczne;
względne:
- infekcje bakteryjne, wirusowe (opryszczka);
- stany zapalne, trądzik;
- ostuda, rumień;
- podatność na tworzenie się bliznowców i keloidów;
- choroby przebiegające z objawem Kobnera (tzn. po kilku dniach w miejscu urazu dochodzi do powstania zmian łuszczycowych;
- nierealne oczekiwania pacjenta;

Przed zabiegiem:
- na 7-10 dni przed zabiegiem należy unikać stosowania leków z kwasem acetylosalicylowym (aspiryna), NLPZ (niesteroidowe leki przeciw zapalne) np. ibuprom, a także suplementów z witaminą E;
Po zabiegu:
- przez 72 h nie należy aktywnie spędzać czasu;
- przez ok tydzień unikać wysiłku, sauny i solarium;

Zabiegi z wykorzystaniem kwasu hialuronowego

Wskazania do iniekcji HA można podzielić na 3 grupy:

- wypełnianie zmarszczek i fałdów ;

- zmiana (przywrócenie) objętości tkanek - wolumetria;

- rewitalizacja skóry a danym obszarze (najczęściej skóra twarzy);

Wypełnianie zmarszczek i fałdów

Zastosowanie HA jako wypełniacza zostało omówione powyżej, wraz ze wskazaniami i przeciwwskazaniami do zabiegu.

Mezoterapia igłowa 

Mezoterapia igłowa z HA jest bardzo popularnym zabiegiem rewitalizacji skóry. Nieusieciowiony kwas hialuronowy (z krótkim łańcuchem) w postaci wielu płytkich punktowych iniekcji wykorzystuje się do nawilżania, rewitalizacji i odmładzania skóry (zwłaszcza szyi, dekoltu i dłoni). Przed zabiegiem skórę smaruje się kremem znieczulającym. Podczas zabiegu na twarz zużywa się 1-2 ml kwasu. Efekt niestety utrzymuje się dość krótko (kilka, kilkanaście dni - następuje rozpad HA w skórze, ale nakłucia pobudzają skórę do procesów regeneracyjnych więc wiele pacjentek widzi poprawę stanu swojej skóry).

Modelowanie ust

Mimo iż zazwyczaj słyszymy, że kwas hialuronowy służy do powiększania ust to tak naprawdę zabieg nazywa się modelowaniem ust i temu miał służyć. Przeznaczony jest głównie do modelowania ust, które w naturalny anatomiczny sposób są zbyt wąskie lub asymetryczne. Należy pamiętać że usta powinny pasować do twarzy (nie warto więc przesadzać z ich powiększaniem). Zaletą zabiegu jest przywrócenie ustom (które także podlegają procesom starzenia) młodego i kuszącego wyglądu.

Wolumetria 

Wolumetria to zabieg pomagający wymodelować owal twarzy (np. pozbyć się tzw. chomików), a zazwyczaj przywrócić tkankom objętość, którą utraciły na skutek procesu starzenia. Ważne aby zabieg ten został wykonany prawidłowo tzn. aby odtworzyć objętość tkanek nie zaburzając naturalnych rysów twarzy - uzyskać efekt odmłodzenia (efekt utrzymuje się 12-18 miesięcy). Nieprawidłowe wykonanie zabiegu może wywołać efekt sztuczności twarzy.

Kwas hialuronowy stosuje się także do powiększania piersi i pośladków - zalety: dobrze tolerowane, biokompatybilne, nieimmunogenne, nie pozostawia blizn,  Wady: stosunkowo drogie, trzeba wykonywać co około 6 miesięcy.