Gruczoły łojowe
Większość gruczołów łojowych występuje jako gruczoły towarzyszące mieszkom włosowym, są także i takie które istnieją niezależnie od mieszków włosowych (głównie na granicy skóry i błon
śluzowych - ich ujścia znajdują się na powierzchni skóry) np. gruczoły w okolicy czerwieni warg, na powiekach, na sutkach oraz prąciu i wargach sromowych większych. Gruczoły łojowe które towarzyszą mieszkom włosowym stanowią boczne uwypuklenie mieszków i uchodzą do nich poniżej lejka (tj. miejsca wyjścia włosa ze skóry).
Gruczoły łojowe mają budowę zrazikową, przybierają formę rozgałęzionych woreczków z krótkimi przewodami wyprowadzającymi i zalicza się je do gruczołów holokrynowych tzn. podczas wytwarzania łoju dochodzi do niszczenia komórek wydzielniczych - sebocytów (ale nie na długo, bo na końcach gruczołów łojowych znajdują się ciągle dzielące się komórki - warstwa rozrodcza, które stopniowo przerastają tłuszczem i właśnie wtedy zostają wydalone na zewnątrz - i proces się powtarza). Gruczoły łojowe wykazują już pewną aktywność w trakcie życia płodowego. Są wtedy odpowiedzialne za produkcję mazi płodowej. W wieku 3 do 6 miesięcy po urodzeniu sebum noworodka zaczyna być podobne do sebum dorosłych.
Gruczoły łojowe występujące w skórze wydzielają oleistą substancję nazywaną sebum, która powleka łodygę włosa (cienka warstwa łoju na włosach powoduje że są one trwalsze, a ich łuski ściśle do siebie przylegają), a także rozprzestrzenia się na skórze (powoduje to, iż są one nieprzepuszczalne dla wody). Trójglicerydy wytwarzane przez gruczoły łojowe są rozkładane w przewodach wyprowadzających gruczołów przez lipazy bakteryjne do wolnych kwasów tłuszczowych (warunkuje to kwaśne pH skóry).
Wydzielanie łoju wspomagane jest przez skurcz mięśni przywłośnych, który występuje m.in. pod wpływem zimna lub bodźców psychicznych (np. strach) i popularnie jest określany jako "gęsia skórka".
Skład sebum
Sebum jest mieszaniną różnych lipidów, zawierającą m.in:
- wolne kwasy tłuszczowe;
- glicerydy;
- estry wosków;
- skwalen;
- cholesterol;
- estry cholesterolu;
Do 8 roku życia sebum zawiera mniej wosków i skwalenów, a więcej cholesterolu. Dorośli mężczyźni produkują zazwyczaj więcej sebum niż kobiety.
Rola sebum
Sebum działa ochronnie na skórę, osłania ją przed działaniem czynników chemicznych, mechanicznych i bakteryjnych (zabezpiecza skórę przed infekcjami wywołanymi przez bakterie i grzyby chorobotwórcze).A ponadto sebum:
- chroni skórę przed utratą wody ale też redukuje nadmiar wody na powierzchni skóry;
- uczestniczy w powstawaniu specyficznego zapachu ciała;
- natłuszcza włosy;
- pozwala na zachowanie elastyczności warstwy rogowej;
Łojotok
Łojotok to nadmierna czynność gruczołów łojowych. W zależności od nasilenie zmian może on przybierać różne formy. Dla dużej grupy osób już sama nadprodukcja sebum w gruczołach łojowych jest problemem - skóra jest błyszcząca, świeci się, makijaż spływa, ale dopóki wydzielina ta jest prawidłowo odprowadzana na zewnątrz to problem nie jest bardzo poważny (można rzec jedynie estetyczny). Skóra łojotokowa występuje głównie w okresie pokwitania.
Rodzaje łojotoku
Łojotok może występować w dwóch odmianach:
- łojotok uogólniony - ten rodzaj łojotoku najczęściej występuje u noworodków i przeważnie ustępuje samoistnie po kilku miesiącach;
- łojotok umiejscowiony - łojotok ten zazwyczaj dotyczy osób dorosłych, rozpoczyna się on zwykle w okresie pokwitania i trwa kilka lat (u kobiet max do okresu przekwitania).
Obydwie postacie występują na owłosionej skórze głowy, czole nosie, brodzie, klatce piersiowej i plecach (czyli przednia i tyla rynna potowa)
Podział łojotoku ze względu na zawartość tłuszczu w łuskach:
- łojotok suchy - do 3,5% zawartości łoju w łuskach. Wydzielina wraz ze złuszczonym naskórkiem w przebiegu łojotoku suchego tworzy suchy i otrębiasty nalot. Najczęściej występuje na powiekach i brwiach.
- łojotok oleisty - większe ilości tłuszczu zazwyczaj oleistego. Sebum wraz ze złuszczonym naskórkiem tworzy w tej odmianie łojotoku nalot tłusty. Łojotok oleisty najczęściej występuje na twarzy, widoczne są wtedy rozszerzone ujścia gruczołów łojowych, z których przy ucisku wydobywają się czopy tłuszczowe (nitki łoju). Jeśli do skóry łojotokowej przyłożymy bibułkę to nasiąknie ona tłuszczem. Skóra tłusta i łojotokowa są często podłożem do rozwoju rozmaitych schorzeń m.in wyprysku łojotokowego i trądziku pospolitego (szczególnie w okresie dojrzewania) więcej o trądziku dowiesz się z postu: Trądzik - objawy, przyczyny, leczenie. Rodzaje trądziku.
Skóra tłusta i łojotokowa jest często podłożem do rozwoju trądziku szczególnie w okresie dojrzewania więcej o trądziku dowiesz się z postu: Trądzik - objawy, przyczyny, leczenie. Rodzaje trądziku
Co wpływa na nadmierne wydzielanie sebum - łojotok?
Na wydzielanie sebum ma wpływ wiele czynników a w tym:- Wiek
Wydzielanie sebum podlega wahaniom w różnych okresach życia: jest duże u noworodków, znacznie zmniejsza się w wieku ok 5 lat, następnie intensywnie wzrasta w okresie pokwitania, a zmniejsz się znowu powyżej 40 - 50 r. życia (szczególnie u kobiet).
- Zwiększona produkcja androgenów
Hormonalna regulacja produkcji sebum - testosteron i DHT (5- testosteron) - (są to hormony produkowane w gonadach i nadnerczach pod kontrolą hormonów przysadki mózgowej) wywołują przerost gruczołów łojowych i zwiększenie wydzielania sebum - podobnie ma się systuacja z prolaktyną. Natomiast estrogeny i antyandrogeny (np. octan cyproteronu) mają działanie odwrotne (ograniczają wydzielanie sebum). Natomiast rola progesteronu nie została całkowicie wyjaśniona (z jednej strony kobiety wydzielają najwięcej sebum na tydzień przed krwawieniem - najwyższy poziom progesteronu, a z drugiej strony progesteron jest znany z redukcji wydzielania łoju - zmniejszania aktywności gruczołów łojowych, jednak nadmiar progesteronu w stosunku do estrogenów nasila łojotok). Nadmierne wydzielanie sebum mogą stymulować także hormony tarczycy, hormon wzrostu (GH), insulina, a także adrenalina i kortyzol.
- nadreaktywność nerwowa (nadmiar stresu) - zwiększa produkcję sebum;
- rogowacenie ujść mieszków włosowych (m.in. niedobory witaminy A) - wzrost wydzielania sebum;
- niedobory witamin np. C, E, B2, PP - zwiększone wytwarzanie sebum;
- choroba Parkinsona zwiększa wydzielanie sebum;
- choroby gruczołów dokrewnych mogą podwyższać lub obniżać wydzielanie sebum;
Na obniżenie wydzielania sebum wpływ mają następujące czynniki:
- długotrwałe niedożywienie;
- niektóre choroby gruczołów dokrewnych;
Łojotok - metody leczenia
Łojotok można leczyć następującymi metodami:
- hormonalnie;
- witaminami;
- dietetycznie - dieta bogata w białko, witaminy i minerały (m.in chude mięso, nabiał, warzywa i owoce), ograniczone spożywanie tłuszczów i cukrów, unikamy fast foodów, słodyczy, niektórych przypraw i używek.
- klimatycznie - spacery, ruch na świeżym powietrzu, słońce;
- miejscowo (pielęgnacja domowa, zabiegi w gabinecie kosmetycznym np. oczyszczanie twarzy, dezinkrustacja, darsonwalizacja, po 25 r życia także zabiegi nawilżające, dotleniające i poprawiające mikrokrążenie (ukrwienie) skóry, a także maści i kremy przepisane przez dermatologa);
Łojotok owłosionej skóry głowy
Łojotok owłosionej skóry głowy objawia się grubymi, tłustymi łuskami i występuje już u małych dzieci (może utrzymywać się nawet do 5 r życia). U dorosłych ten rodzaj schorzenia jest szczególnie nieprzyjemny dla osób pracujących w dużym zapyleniu (np. w warsztatach czy fabrykach - pył osiada się na tłuszczu, rozpuszcza się w nim i może uszkadzać skórę, a nawet powodować zatrucia organizmu). Łojotok owłosionej skóry głowy może być stanem ostrzegawczym łysienia. U dorosłych łojotok owłosionej skóry głowy zajmuje głównie czoło, skronie i ciemię, wydzielane w nadmiarze sebum prowadzi do zlepiania się włosów, co w skrajnych przypadkach prowadzić może do powstania kołtuna. W starczym wieku nadmierny łojotok przyczynia się do wystąpienia starczych brodawek łojotokowych.Na koniec taka drobna wskazówka - nie warto ciągle oczyszczać skóry z łoju, bo powoduje to odwrotny skutek tzn. pobudza gruczoły do jego wydzielania (my usuwamy, a on się odtwarza i jest go coraz więcej i więcej). Stwierdzono, iż odnowa łoju jest szybsza im częściej jest usuwany z powierzchni skóry. Czas odnowy tzw. płaszcza tłuszczowego u osób zdrowych wynosi około 1 godzinę po odtłuszczeniu np. umyciu wodą z mydłem.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz