Antygen
Antygen to cząsteczka, która może być swoiście rozpoznawana przez elementy układu odporności nabytej, czyli przez limfocyty T lub B oraz obie. Cząsteczki przeciwciał nie wiążą się z całym czynnikiem zakaźnym lecz z jednym z wielu antygenów (częścią antygenu zwaną epitopem) występujących na jego powierzchni (przeciwciała są swoiste raczej dla epitopów niż dla całej cząsteczki). Limfocyty B rozpoznają antygeny znajdujące się bezpośrednio na powierzchni patogenu, natomiast limfocyty T rozpoznają antygeny prezentowane przez komórki gospodarza, które uprzednio zostały zakażone (limfocyty T rozpoznają antygen z zarażonych komórek). Prezentacja już niewielkiego fragmentu np. wirusa na komórce gospodarza powoduje natychmiastowe rozpoznanie przez limfocyty T.Autoimmunizacja
Autoimmunizacja to niewłaściwa reakcja na dany antygen (tzn. nasze antygeny rozpoznawane są przez układ immunologiczny za obce). Wywołuje to choroby autoimmunologiczne np. toczeń układowy rumieniowaty, anemia złośliwa, choroba Hashimoto.
Bazofile i komórki tuczne
Bazofile i komórki tuczne zaliczane są do komórek pomocniczych, posiadają nierównomiernie rozmieszczone ziarnistości zawierające różne mediatory, których rolą jest wywołanie stanu zapalnego w otaczających tkankach np. heparynę. Ich cechą charakterystyczną jest to, że uwalniają one jednocześnie wszystkie ziarnistości, a następnie wydalane są szybko na zewnątrz. Bodziec powodujący degranulację bazofila lub komórki tucznej jest często alergenem (ziarnistości z histaminą - alergia) Bazofile znajdują się w krążeniu, natomiast komórki tuczne we wszystkich tkankach, blisko ściany naczyń. Bazofile stanowią mniej niż 0,2 % leukocytów w krążeniu.Białka dopełniacze (komplementy)
Białka dopełniaczy zalicza się do rozpuszczalnych mediatorów odporności. Ich rolą jest realizacja fagocytozy, kontrolowanie zapalenia oraz współpraca z przeciwciałami w obronie immunologicznej.Cytokiny
Cytokiny także zaliczane są do rozpuszczalnych mediatorów odporności. Są to białka lub glikoproteiny zaangażowane w przenoszenie sygnałów pomiędzy komórkami podczas reakcji immunologicznej. Zaliczamy do nich:interferon INF alfa, beta - indukowany we wczesnej fazie zakażenia przez komórki zakażone przez wirusy i aktywowane limfocyty T, stanowi I linię obrony przed większością wirusów.
interleukiny IL-1 - IL-18 - wytwarzane są przez limfocyty T, fagocyty jednojądrzaste lub też komórki tkanek. Każda z 18 typów interleukin działa na specyficzną ograniczoną grupę komórek, które posiadają właściwe dla nich receptory.
Duże limfocyty ziarniste (LGL)
LGL są zaliczane do komórek cytotoksycznych. LGL rozpoznają zmiany na komórkach nowotworowych oraz zakażonych wirusem. Mają swój swoisty system rozpoznawania - ich działanie określa się często jako aktywność naturalnych zabójców (NK- natural killer). Limfocyty ziarniste mogą niszczyć także patogeny, które zostały już opłaszczone przeciwciałami.Eozynofile
Eozynofile zaliczane są do komórek cytotoksycznych. Stanowią 2-5% wszystkich leukocytów. Komórki te mają zdolność do niszczenia dużych pozakomórkowych pasożytów (zabijają patogen poprzez wyrzucenie zawartości ziaren na zewnątrz poza komórkę - degranulacja). Efektem czynników uwalnianych z eozynofili jest stłumienie odpowiedzi zapalnej i zahamowanie dopływu (migracji) granulocytów do miejsca inwazji. Innym typem reakcji eozynofilów jest produkcja toksycznych wolnych rodników tlenowych (uwalniają toksynę znaną jako główne białko zasadowe i toksynę zwaną białkiem kationowym eozynofila).Fagocyty jednojądrzaste
Do fagocytów jednojądrzastych zaliczamy monocyty i makrofagi, które pochodzą od komórek macierzystych szpiku kostnego. Ich rolą jest pochłanianie cząsteczek (czynników zakaźnych), neutralizowanie i niszczenie ich. Fagocyty dzielą się na profesjonalne makrofagi fagocytujące, które prowadzą do usunięcia antygenu oraz na komórki prezentujące antygen (APC), których rola polega na pobraniu, przetworzeniu i prezentacji antygenu limfocytom T. Komórki te zlokalizowane są w zatokach, jamach stawowych, we krwi - monocyty, w tkankach - makrofagi. Komórki te żyją długo, kilka miesięcy, a nawet lat.Fagocyty wielojądrzaste
Do fagocytów wielojądrzastych zaliczamy: neutrofile, eozynofile i bazofile. Jest to największa grupa, bo stanowiąca około 60-70% wszystkich leukocytów. Uwalniane są ze szpiku w tempie 7 mln na minutę. Żyją do 3 dni. Mają zdolność do przechodzenia z naczyń do tkanek.Grasica
Grasica jest narządem składającym się z dwóch płatów, a każdy z nich dodatkowo podzielony jest tkanką łączną na mniejsze płaciki (płat składa się z części korowej i rdzeniowej). Cechą charakterystyczną grasicy jest gromadzenie się w niej tkanki tłuszczowej żółtej oraz ciałek Hessala- zbudowane z nabłonka. Najprawdopodobniej jest to miejsce w którym dochodzi do rozpadu limfocytów.Immunologia
Immunologia to nauka zajmująca się odpornością (układem immunologicznym).Komórki cytotoksyczne
Do komórek cytotoksycznych zaliczamy: duże limfocyty ziarniste i eozynofile. Ich zadanie polega na rozpoznaniu i niszczeniu innych komórek, które uległy zakażeniu. Zniszczenie odbywa się poprzez wyrzucenie wewnątrzkomórkowych ziarnistości.Komórki NK
Natural Killer - naturalne komórki cytotoksyczne, wywodzą się ze szpiku, zaliczane są do limfocytów. Komórki NK produkowane są w pierwotnych lub centralnych narządach limfatycznych (grasica i szpik po urodzeniu). Niektóre z nich migrują z krążącą krwią do wtórnych tkanek limfoidalnych np. śledziony, węzłów chłonnych czy tkanki limfoidalnej związanej ze skórą i błonami śluzowymi. Większość antygenów powierzchniowych na komórkach NK występuje też na limfocytach T oraz makrofagach i monocytach. Do ich identyfikacji w wyizolowanej populacji limfocytów stosuje się marker CD 16.Komórki pomocnicze
Do komórek pomocniczych zalicza się bazofile i komórki tuczne oraz płytki krwi. Ich rola polega na przyciąganiu leukocytów i rozpuszczalnych mediatorów (białka dopełniacza, cytokiny, interferony, interleukiny) do miejsca zapalenia.Kępki Peyera
Kępki Peyera to kępki jelita krętego, są one miejscem pobudzenia limfocytów przez antygeny dostające się przez śluzówkę.Limfocyty
Limfocyty powstają z komórek macierzystych szpiku kostnego czerwonego. Stanowią około 20% wszystkich leukocytów. Dojrzałe limfocyty jako komórki pamięci żyją przez wiele lat. Limfocyty T rozwijają się w grasicy. Limfocyty B rozwijają się w szpiku kostnym czerwonym (w życiu płodowym rozwijają się w wątrobie). Limfocyty charakteryzują się występowaniem określonych cząsteczek, które rozpoznawane są przez swoiste przeciwciała. W przypadku limfocytów spotyka się termin CD - określa on zgrupowanie przeciwciał monoklonalnych skierowanych przeciwko markerom (antygenom leukocytarnym) np. limfocyty CD 4- limfocyty pomocnicze (Th), CD 8- limfocyty cytotoksyczne (Tc).MALT
Tkanka limfatyczna towarzysząca błonom śluzowym (MALT) to zgrupowanie nieotorbionej tkanki limfoidalnej (występuje w błonie śluzowej i podśluzowej przewodu pokarmowego, oddechowego i moczowo- płciowego).Migdałki
Migdałki zawierają znaczne ilości tkanki limfatycznej. Ich rolą jest ochrona przed patogenami dostającymi się do układu pokarmowego i oddechowego. Wyróżnią się migdałki podniebienne, gardłowe i językowe.Nadwrażliwość immunologiczna
Nadwrażliwość immunologiczna to nadmierna odpowiedź immunologiczna, m.in. reakcja na nieszkodliwy antygen np. pokarmy, pyłki (jest przyczyną alergii).Neutrofile
Neutrofile rozwijają się z tych samych prekursorów co monocyty i makrofagi. Stanowią około 90% krążących granulocytów. Neutrofile posiadają enzymy magazynowane w dwóch typach ziarnistości: pierwotnych i wtórnych. W ziarnistościach posiadają także obronne białka antybiotykowe. Są to komórki, które żyją krótko (2 do 3 dni) - przechodzą do tkanek, niszczą patogen, a następnie umierają.Niedobór immunologiczny
Niedobór immunologiczny to niedobór odpowiedzi immunologicznej. Występuje w sytuacjach, kiedy składnik układu odpornościowego jest wadliwy - wtedy też osobnik nie jest zdolny do właściwego zwalczania patogenu. Niedobór odpornościowy może być zarówno wrodzony jak i nabyty (np. AIDS).Płytki krwi
Płytki krwi wywodzą się z megakariocytów ze szpiku kostnego, zawierają ziarnistości. Należą do komórek pomocniczych w odpowiedzi immunologicznej, mogą uwalniać mediatory zapalenia podczas trombogenezy lub przez kompleksy antygen - przeciwciało. Główną ich rolą jest udział w krzepnięciu krwi.Przeciwciała (immunoglobuliny)
Przeciwciała są białkami surowicy produkowanymi przez limfocyty B. Budowa podstawowa jest dla wszystkich przeciwciał podobna, różnią się jedynie miejscem wiązania antygenu (jedno przeciwciało może wiązać swoiście tylko jeden antygen). Przeciwciała występują w surowicy i płynach tkankowych. Mogą występować na powierzchni limfocytów B (jako swoiste receptory) lub w formie wolnej we krwi i limfie. Wyróżnia się 5 klas przeciwciał (immunoglobuliny): IgG, IgA, IgM, IgD, IgE.Układ limfatyczny
Układ limfatyczny dzieli się na pierwotny (centralny): grasica i szpik oraz wtórny (obwodowy) w skład którego wchodzą: węzły chłonne, śledziona, migdałki, kępki Peyera oraz tkanka towarzysząca śluzówce MALT.Szpik kostny
Szpik kostny to tkanka miękka, silnie ukrwiona o gąbczastej konsystencji. Szpik znajduje się wewnątrz jam szpikowych kości długich oraz w małych jamkach w obrębie istoty gąbczastej kości. Waga szpiku kostnego u dorosłej osoby to około 2,5 kg. Wyróżnia się dwa rodzaje szpiku: szpik kostny żółty i szpik kostny czerwony. Szpik kostny żółty - jest hematologicznie nieczynny (nie produkuje krwinek), przybywa go wraz z wiekiem. Jak sama nazwa wskazuje ma kolor żółty, który zawdzięcza komórkom tłuszczowym. Szpik kostny czerwony jest miejscem w którym powstają elementy morfotyczne krwi czyli erytrocyty, leukocyty i trombocyty (płytki krwi). Ten rodzaj szpiku u dzieci wypełnia wszystkie kości, ale wraz z upływem lat (u osoby dorosłej) pozostaje tylko w niektórych kościach m.in w kościach płaskich: mostek, łopatki, żebrach, kręgach, kościach czaszki i miednicy oraz w nasadach kości długich.Śledziona
Śledziona jest narządem znajdującym się w jamie brzusznej. Jest ona bardzo delikatna. Z zewnątrz otoczona jest torebką włókien kolagenowych, natomiast wewnątrz znajduje się siateczkowaty zrąb zbudowany z 2 typów tkanek: miazgi białej - w niej rozmnażają się limfocyty B i T, komórki dendrytyczne i makrofagi oraz miazgi czerwonej, która składa się z zatok zawierających osiadłe makrofagi, erytrocyty, limfocyty, płytki krwi i granulocyty.Do śledziony antygeny dostarczane są wraz z krwią. Śledziona oprócz spełniania funkcji immunologicznych, służy jako magazyn (rezerwuar) czerwonych krwinek, płytek krwi i granulocytów. Ponadto jest ona miejscem w którym kończą swój żywot stare erytrocyty i płytki krwi - w miazdze czerwonej.
Węzły chłonne
Rolą węzłów chłonnych jest filtrowanie antygenów podczas przechodzenia z płynu tkankowego i chłonki z obwodu do przewodu piersiowego. Węzły chłonne mają średnicę od 2-10 mm (do węzła chłonnego chłonka dociera kilkoma naczyniami doprowadzającymi, a odprowadzana jest z niego tylko jednym naczyniem wyprowadzającym zlokalizowanym we wnęce). Węzeł chłonny składa się z 3 stref: kory (limfocyty B), warstwy podkorowej (limfocyty T) oraz rdzenia. Wyróżnia się węzły chłonne powierzchniowe: szyja, pachy, pachwiny oraz głębokie (trzewne): śluzówka układu oddechowego, pokarmowego i moczowo- płciowego. Do węzłów chłonnych antygen dostarczany jest wraz z limfą (ze skóry - węzły powierzchniowe, z trzewi - węzły głębokie).Zapalenie
Zapalenie to proces, który pozwala na usunięcie chorobotwórczego patogenu. W zapaleniu obserwuje się: 1) wzmożony dopływ krwi zapewniający dopływ leukocytów i cząsteczek krążących w osoczu do miejsca zapalenia; 2) zwiększenie przepuszczalności naczyń - wysięk białek surowicy (np. przeciwciał); 3) nasiloną migrację leukocytów przez śródbłonek do miejsca zapalenia. Zapalenie może dawać objawy miejscowe (zaczerwienienie, obrzmienie, ból, ocieplenie) i uogólnione (tzn. rzutujące na cały organizm np. gorączka). Wyróżnia się: zapalenie ostre - proces prawidłowy w celu zniszczenia patogenu, trwa do kilku dni (cechuje je przekrwienie i wysięk). Zapalenie podostre - ma charakter wysiękowy i wytwórczy, trwa kilkanaście dni. Zapalenie przewlekłe - jest zjawiskiem nieprawidłowego funkcjonowania organizmu, które może wynikać albo ze złego doboru mechanizmów efektorowych, lub jest związane z brakiem możliwości usunięcia patogenu z organizmu. W tym przypadku okres wytwórczy trwa kilka tygodni (np. AZS, gruźlica)Pojęciom: odporność, odporność nieswoista (wrodzona) i odporność swoista (nabyta) zostały poświęcone osobne posty.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz