 |
| fot. Emergency Brake |
Wpływ promieniowania na organizm i skórę
Na promieniowanie słoneczne składają się 3 rodzaje promieniowania: podczerwone IR, widzialne i promieniowanie UV.
- Promieniowanie IR - promieniowanie IR daje odczuwalne ciepło, to właśnie ono jest odpowiedzialne za powstawanie udaru słonecznego (może wywołać utratę przytomności);
-Promieniowanie widzialne - promieniowanie widzialne umożliwia widzenie barwne (po zmroku widzimy tylko w kolorach szarobiałych);
- Promieniowanie UV - promieniowanie UV powoduje rumień, oparzenia słoneczne oraz opaleniznę - wszystkie one należą do grupy wczesnych odczynów posłonecznych. Natomiast do późnych odczynów posłonecznych (nie widzimy ich od razu) zaliczamy fotostarzenie raz powstawanie zmian przednowotworowych i nowotworowych. Promieniowanie to dzielimy na UVA, UVB, UVC (ostatnie nie dociera do Ziemi, jest wychwytywane przez warstwę ozonową, stosuje się w lampach bakteriobójczych).
Promieniowanie UVA (320- 400 nm)
Promieniowanie to stanowi 95% promieniowania docierającego do powierzchni Ziemi. Poziom promieniowania nie jest zależny ani od pory roku, ani od pory dnia. Promieniowanie UVA przenika przez chmury i szyby okienne. Penetruje dosyć głęboko, bo aż do skóry właściwej, a nawet tkanki podskórnej. To ono odpowiada za niszczenie włókien kolagenowych i sprężystych, co w konsekwencji prowadzi do powstania zmarszczek i spadku elastyczności i jędrności skóry. Promieniowanie UVA powoduje też przebarwienia (długotrwałe, intensywne), odczyny fototoksyczne i fotoalergiczne, a także działa kancerogennie. Promieniowanie to jest wykorzystywane w solariach oraz w dermatologii (fotochemioterapia).
Promieniowanie UVB (280- 320 nm)
Promieniowanie UVB stanowi ok 5% docierającego do Ziemi promieniowania. Największe jego natężenie obserwuje się latem szczególnie w godzinach od 11 do 15 ej. W przeciwieństwie do promieniowania UV jest ono filtrowane przez chmury i szkło okienne, penetruje natomiast bez przeszkód wodę i szkło kwarcowe (mokre ubranie nie chroni przed działaniem promieni UV, może przyspieszać powstawanie poparzeń). Promieniowanie UVB działa na poziomie naskórka i to ono powoduje opaleniznę właściwą. Promieniowanie to przenika przez naskórek, aż do warstwy podstawnej, uszkadzając po drodze komórki, które mogą prowadzić do powstania zmian przednowotworowych. Promieniowanie UVB ma także silne właściwości rumieniotwórcze (odległym skutkiem rumienia jest fotostarzenie), aż po oparzenie słoneczne włącznie (skutkiem odległym oparzeń jest powstawanie zmian nowotworowych skóry, oparzenia są szczególnie groźne u dzieci). Promieniowanie UVB uczestniczy także w wytwarzaniu witaminy D w skórze oraz w powstawaniu (wytwarzaniu) melaniny (barwnik skóry). Niestety jest ono odpowiedzialne za immunosupresję czyli zwiększenie skłonności do infekcji wirusowych (np. opryszczka) i bakteryjnych.
 |
| Charakterystyka promieniowania UV |
Czynniki wpływające na działanie promieniowania słonecznego na skórę:
- położenie geograficzne - klimat, szerokość geograficzna, wysokość nad poziom morza;- natężenie i długość fali;
- pora dnia;
- wiatr;
- wilgotność;
- wykonywany zawód (np. osoby pracujące na powietrzu są szczególnie narażone na słońce);
Na działanie promieni UV jesteśmy narażeni cały rok, dlatego pamiętajmy o preparatach z filtrami ochronnymi nie tylko latem, ale przez cały rok.
Bezpośrednie biologiczne skutki działania słońca to:
Rumień posłoneczny
Rumień posłoneczny jest wywoływany głównie przez promieniowanie UVB. Nie powstaje bezpośrednio po kontakcie ze słońcem, pojawia się po około 2 do 6 godzin od ekspozycji i nasila się z czasem, aby osiągnąć apogeum po około 12, a nawet 24 godzinach. Zazwyczaj ustępuje po 72 godzinach. Rumień powstaje na skutek rozszerzenia i uszkodzenia naczyń krwionośnych. Z keratynocytów, które uległy uszkodzeniu uwalniane są prostaglandyny, które powodują stan zapalny skóry. Oczywiście rumień najszybciej pojawia się u dzieci i u osób z jasną karnacją. Po jego ustąpieniu (złuszczeniu) często pozostają przebarwienia. Promieniowanie UVA powoduje jedynie delikatne zaczerwienienie skóry (nie ma stanu zapalnego ponieważ nie uszkadza keratynocytów);Oparzenie słoneczne
Oparzenie słoneczne jest wywołane intensywną ekspozycją na promieniowanie UVB. Zmiany pojawiają się po kilku lub kilkunastu godzinach po nasłonecznieniu. Poparzenie słoneczne wyglądem przypomina oparzenie II stopnia, czyli intensywny rumień, obrzęk, liczne drobne pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym. No i oczywiście odczuwalne silne pieczenie i swędzenie skóry, może wystąpić także gorączka (lub podwyższona temperatura). Ważne jest picie dużej ilości wody, aby organizm się nie odwodnił, można stosować też miejscowe leki przeciwzapalne;Opalenizna
Opalenizna wczesna
Opalenizna wczesna jest natychmiastową pigmentacją wywołaną głównie przez UVA - ma to związek z uwolnieniem melaniny z melanocytów. Ten rodzaj opalenizny utrzymuje się krótko, jest nietrwały. Jest obserwowana najczęściej po wizycie w solarium, ale również po PUVA (terapia polegająca na podawaniu doustnym psoralenów i naświetlaniu promieniowaniem UVA np. przy łuszczycy, bielactwie, AZS).
Opalenizna właściwa
Opalenizna właściwa powstaje głównie na skutek promieniowania UVB. W mechanizmie tym obserwujemy zwiększenie liczby aktywnych melanocytów i pobudzenie melanogenezy (wytwarzanie barwnika melaniny). Opalenizna właściwa stanowi ochronę dla komórek warstwy podstawnej naskórka przed szkodliwym działaniem promieniowania UV. Ten rodzaj opalenizny jest trwały i utrzymuje się od kilku tygodni do nawet kilku miesięcy.
Zapalenie spojówek może towarzyszyć wszystkim wyżej wymienionym skutkom (pamiętajmy o dobrych okularach przeciwsłonecznych - szanujmy nasze oczy);
Fotostarzenie
Fotostarzenie należy do odległych skutków działania promieniowania słonecznego. Jak wygląda skóra starcza najlepiej zobaczyć na skórze okolicy karku osób pracujących na powietrzu (miejsce silnie eksponowane na słońce) - zaczerwienienie, zgrubienie, pobruzdowanie. Zmarszczki układają się na kształt rąbu, dlatego często określa się ją mianem romboidalnej skóry karku.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz