Granat. Wszystko co chcesz wiedzieć o granacie.

Jeśli jeszcze nie próbowałaś granatu i soczystego soku z niego, to jest to wspaniała okazja aby właśnie to zrobić. Granat jest nie tylko bardzo dobry w smaku (unikalny smak), ale ma też wiele korzystnych właściwości zdrowotnych. Jeśli do tej pory nic nie wiedziałaś o nim, to po tym artykule będziesz wiedziała wszystko: jak obrać granat, jak wycisnąć z niego sok, jak rozpoznać dojrzały granat, jak jeść granat, do jakich potraw dodać granat oraz jakie ma pozytywne właściwości dla zdrowia i urody.

Sok z granatu

"Życiodajny nektar" tak określany był sok z granatu w starożytności. Nazywano go tak mimo, iż w tamtych czasach nie potrafiono w żaden sposób wytłumaczyć jego niezwykłych właściwości. My już teraz wiemy, że powodem takiego stwierdzenia są zawarte w nim antyoksydanty, które wykazują działanie synergiczne (czyli wzmacniają na wzajem swoje działanie) i wpływają korzystnie na zdrowie. Jeśli zależy nam na dużej ilości soku należy wybierać odmiany z twardymi pestkami, które zawierają go znacznie więcej. Sok z granatu jest bardzo trudny do usunięcia, dlatego należy bardzo uważać przy jego wyciskaniu.

Owoc Granatu

Granat jest owocem rośliny granatowca. Przez wieki był symbolem płodności i długowieczności. Zdobił herb związku lekarzy w całej Europie. W języku angielskim nazywany jest pomergranate, w francuskim grenade a w hiszpańskim granada (fruta de la granada - owoce granatu). Granat pochodzi z południowej Azji skąd szlakami handlowymi przypłyną do Hiszpanii, a dalej już drogą lądową rozprzestrzenił się po całej Europie. Do tej pory Hiszpania jest największym producentem granatów w Europie. Rocznie zbieranych jest tam ponad 22 tysiące ton granatów. Owoc ten dojrzewa na przełomie października i listopada.
Granat ma twardą skórę (skorupę) w kolorze czerwonym (ciemnoczerwonym), żółtym lub wręcz fioletowym. W środku znajduje się osnówka do której przytwierdzone są nasiona pokryte soczystym miąższem. Całość oprócz skórki jest jadalna. Kwintesencją granatu jest miąższ i znajdujące się w nim nasiona (nazywane też ziarnami lub pestkami). Ile ziaren znajduje się w granacie? W jednym granacie w zależności od wielkości i odmiany owocu jest od 200 do 800 ziaren. Są też specjalne odmiany uprawne pozbawione pestek. Owoc granatu ma średnio wielkość 12 cm w obwodzie i waży od 200 g do 900 g.

Wartości odżywcze w 100 g owocu - w nawiasie informacje z Amerykańskiego Departamentu Rolnictwa dla odmiany "California Wonderful" :

• energia 68 (83) kcal
• białko 0,95 (1,67) g
• tłuszcz 0,30 (1,17) g 
• węglowodany 17 (18,7) g
• błonnik pokarmowy 0,6 (4) g
• cukry 15,57 (13,67) g
• witamina C 6,1 (10,2) mg
• witamina A 108 IU
• witamina E α-tokoferol 0,6 mg
• witamina K filochinon 4,6 (16,4) µg 
• fitosterole 17 mg
• cholesterol 0 mg
• α-karoten 50 µg
• β-karoten 40 µg
• wapń 10 (10) mg 
• potas 236 (236) mg
• magnez 12 (12) mg
• sód 3 (3) mg
• żelazo 0,3 (0,3) mg
• fosfor 36 (36) mg
• cynk 0,35 (0,35) mg

Organiczne związki chemiczne:

• taniny
• delfinidyna
• cyjanidyna
• pelargonidyna
• katechiny
• galokatechiny

Generalnie owoc granatu jest bogatym źródłem polifenoli, a szczególnie flawonoidów (związki flawonowe) i proantocyjanidyn.

Miąższ granatu składa się z wody (85%), cukru (10% - fruktoza i glukoza), kwasu organicznego (1,5% - głównie kwas askorbinowy, cytrynowy i jabłkowy) i z bioaktywnych związków polifenoli i flawonoidów  (antocyjanów). Jest też źródłem kwasów tłuszczowych.

Owoc granatu - Właściwości dla zdrowia

Granat stał się obiektem badań naukowych dopiero po roku 1975. Nie było ich dużo bo ok. 25, a ponadto budziły spore wątpliwości. Dopiero od roku 2004 zapoczątkowano serię badań. Do tej pory przeprowadzono już ponad 1100 badań z czego 700 wykonano w ostatnich 5 latach. Pierwotnie skupiono się na walce z rakiem prostaty i leczeniem bezpłodności. Teraz badania obejmują znacznie szerszy zakres. Na wstępie warto wspomnieć, że według literatury właściwości granatu w odniesieniu do leczenia bezpłodności i łagodzenia objawów przekwitania u kobiet odkryte zostały już przez Hipokratesa (460 p.n.e. - 370 p.n.e.).
Właściwości zdrowotne w granacie wynikają z zawartych w nim polifenoli. Wykazano, że hamują one rozwój nowotworów (rak prostaty), zatrzymują wzrost guza i doprowadzają do śmierci (apoptozy) komórki nowotworowe. Polifenole mają silne działanie antyoksydacyjne co oznacza, że likwidują one nadmiar wolnych rodników w organizmie. Dlaczego jest to tak istotne? Wolne rodniki to groźne atomy (cząsteczki), którym brakuje jednego elektronu na ostatniej powłoce (walencyjnej). Elektrony które się tam znajdują są najsłabiej związane z atomem i mogą brać udział w wiązaniach chemicznych. Znaczna ilość wolnych rodników powoduje w organizmie powstanie tzw. stresu oksydacyjnego (tzn. następuje znaczna przewaga wolnych rodników nad neutralizującymi je antyoksydantami). Stres oksydacyjny powoduje liczne zaburzenia w organizmie włącznie z uszkodzeniem komórek, a nawet zmianą ich DNA.
Granat zawiera trzykrotnie więcej polifenoli niż zielona herbata i czerwone wino. Antyoksydacyjna ochrona komórek znacznie spowalnia procesy starzenia. Ma też duże znaczenie dla układu krwionośnego, gdyż udrażnia przepływ krwi likwidując zatory i zwapnienia. Regularne spożywanie granatu lub picie soku reguluje ponadto ciśnienie krwi - obniża je, a także wpływa korzystnie na utrzymanie prawidłowego poziomu cholesterolu.
Granat ma niski indeks glikemiczny - 35, a ponadto reguluje poziom cukru we krwi, dlatego też powinny go spożywać osoby cierpiące na cukrzycę. W badaniach wykazano również przeciw zapalne i przeciw bakteryjne  właściwości owocu granatu.
Granat wykazuje korzystny wpływ na walkę z następującymi dolegliwościami:
Nowotwory. W mniejszym lub większym stopniu na raka prostaty, piersi, jelit, płuc i skóry.
Choroby i zaburzenia urologiczne. Zaburzenia erekcji, łagodzi objawy menopauzy, chroni prostatę, działa moczopędnie.
Serce i układ krążenia. Obniża ciśnienie tętnicze krwi, poprawia jej przepływ, udrażnia i uszczelnia naczynia krwionośne.
Działanie ochronne. Chroni mózg płodu przed uszkodzeniami.
Skóra. Regeneruje skórę, uelastycznia ją, przywraca jej też właściwy koloryt, wygładza zmarszczki, zmniejsza pory, poprawia ukrwienie,
Afrodyzjak. Zwiększa libido i podnosi poziom popędu seksualnego podobnie do leków na potencję (podnosi poziom tlenku azotu).
Choroby neurologiczne. Znacznie hamuje rozwój demencji, zapobiega spadkowi zdolności intelektualnych i  spowalnia rozwój choroby Alzheimera. Obniża poziom stresu i poprawia samopoczucie.
Układ trawienny. Wspomaga prawidłową pracę żołądka.
Wzmacnia system immunologiczny. Przeziębienie, kaszel, angina.

Granat to nie tylko sok i ziarna. W leczeniu różnych przypadłości wykorzystywano też inne części rośliny granatowca. Kora i kwiaty służyły do usuwania pasożytów przewodu pokarmowego (tasiemiec), odwar z kwiatów wykorzystywano jako lek na biegunkę, same kwiaty do leczenia cukrzycy, skórę granatu do leczenia wrzodów i próchnicy.

 Jak jeść owoc granatu ?

Ziarna granatu pasują do większości potraw. Można je dodać do gotowanych warzyw, smażonych dań, do sałatek, a także jako ozdoba ciast i tortów.  Można polać mięso sokiem z granatu.
Granat można spożywać pod postacią surową, ale można też wycisnąć sok, zrobić syrop, sorbet, likier, dodawać do drinków (syrop grenadina), dżem, galaretkę, wino, ocet, jako dodatek do deserów i lodów.

Przykładowe dania z granatem:

• Panna cotta z galaretką z granatu
• Mazurek Tahini z granatem
• Sałatka z granatem i mozzarellą 
• Owsianka z truskawkami i granatem
• Sernik na zimno mango lassi
• Sałatka z kaczką, mango i granatem
• Sałatka z kaszą gryczaną i granatem
• Muffinki z granatem
• Budyń z granatem
• Omlet na słodko z granatem
• Smoothie
• Granat w soczewicy

 Jak zrobić syrop z granatu?

Sposób I

Wyciśnij sok z 3 kg granatów i wlej go do szerokiego naczynia (rondel, garnek). Zagotuj aż do momentu wrzenia. Następnie gotuj na wolnym ogniu bez pokrywki przez 8 - 10 godzin aż do uzyskania jednolitego gęstego syropu. Po schłodzeniu przechowuj w lodówce.

Sposób II

Do 100 g ziaren dodaj 2 łyżki cukru i 2 łyżki wody. Zagotuj wszystko cały czas mieszając aż do czasu (ok 10 minut) uzyskania gęstej konsystencji. Po ostygnięciu przecedź syrop przez sitko.

Jak zrobić sok z granatu?

Oprócz normalnego soku wyciśniętego bezpośrednio z owocu, można zrobić sok z dodatkiem cukru. Do ziaren z granatu (200 g) wsypać 1 łyżkę cukru. Wszystko razem zmiksować i pozostawić na 10 - 12 godzin w lodówce (szczelnie przykryte). Następnie należy przecedzić i sok gotowy.

Jak wycisnąć sok z ziaren granatu?

Do przeźroczystego woreczka z zamknięciem strunowym wsypujemy ziarna granatu. Zamykamy zostawiając trochę powietrza wewnątrz. Kładziemy woreczek na twardej, płaskiej powierzchni (blat, deska do krojenia lub do ciasta) i używając wałka do ciast delikatnie go rozwałkowujemy. Ziarna będą pękać i uwalniać sok. Następnie należy odciąć jeden z rogów woreczka (mała dziurka, która nie przepuści ziaren) i przelewamy sok przez sitko do naczynia np. garnka. Gotowe.

Jak obrać granat?

3 sposoby na obranie granatu.

1. Nacinamy dolną część (nie w miejscu zerwania) granatu w okół (na wysokości ok 2 cm). Następnie palcami rozchylamy delikatnie nacięte miejsca, tak aby nie uszkodzić ziaren w środku owocu. Zdejmujemy dolną część. Nożem usuwamy środkową membranę. Nacinamy granat od góry do dołu w miejscach gdzie miąższ oddziela (membrana) ziarna od siebie. Następnie rozchylamy owoc wzdłuż nacięć (można sobie pomóc wkładając np. nóż w środek owocu i obracając go delikatnie rozciągnąć). Wyjmujemy białą membranę, która oddzielała ziarna. Teraz kładziemy na dłoni otwarty granat ziarnami ku dołowi i drewnianą łyżką wystukujemy ziarna do naczynia. 
2. Ta metoda jest nieco trudniejsza lecz podobna. Nacinamy granat w połowie. Następnie delikatnie go przekręcamy (odkręcamy). Bierzemy jedną połówkę granatu do rąk i delikatnie rozciągamy skórkę ale tak aby jej nie rozerwać. Wszystko to wykonujemy nisko nad miską albo innym w miarę wysokim naczyniu. Trzymając w jednej ręce rozpołowiony granat ziarnami do dołu, uderzamy go (wybijamy) od góry drewnianą łyżką. Dzięki temu ziarna wypadną ze środka i nie będzie konieczności ich wydłubywania. Ostukiwanie granatu należy wykonywać delikatnie i z wyczuciem tak aby nie zabrudzić wszystkiego do okoła. Plamy z granatu są trudne do usunięcia.
3. Należy odciąć górną część owocu, następnie ponacinać wzdłuż jak pomarańcz. Tak nacięty granat zamoczyć w wodzie na ok. 10 minut. Po tym czasie rozłamujemy go wzdłuż nacięć, nie naruszając środka. Łupiny powinny wypłynąć na powierzchnię wody a nasiona z miąższem opaść na dno. Wybieramy łupiny, resztę przecedzamy przez sitko. Należy ziarna osuszyć i można już konsumować. 

Rekordzista obiera granat w czasie mniejszym niż 45 sekund (Bangkok).

Jak rozpoznać dojrzały granat?

W tym celu należy delikatnie ścisnąć owoc. Dojrzały granat powinien wydać dźwięk pękającego ziarenka (lub membrany), zaś z niedojrzałego nie powinniśmy usłyszeć żadnego dźwięku. Dojrzałe granaty są mocno czerwone i ciężkie.

Ciekawostki
Dolna część granatu jak głosi legenda była pierwowzorem dla korony królewskiej.

Granat ręczny (broń) wziął swą nazwę od owocu granat.
Nazwę od granatu zaczerpnął też granat minerał (kamień szlachetny, kryształ).